De relatie tussen professionals en managers in verandertrajecten (Promotie)

ma 16 sep 2024

We zien in het nieuws regelmatig het falen van grootschalige verandertrajecten binnen de overheid voorbijkomen. Jaarlijks leiden die verandertrajecten tot miljardenverliezen en aanzienlijke reputatieschade. In de empirische wetenschappelijke literatuur is er een overvloed aan publicaties te vinden over de vraag hoe veranderprocessen te managen, maar tot op heden heeft dit er niet voor gezorgd dat het beter gaat in de praktijk. Walter Bolwerk onderzocht de complex responsieve processen in verandertrajecten.

Doel van zijn onderzoek is het begrijpen en duiden van de sociale dynamieken in deze verandertrajecten om daarmee inzichten te verkrijgen die mogelijk kunnen bijdragen aan het welslagen van toekomstige verandertrajecten. 

Relaties tussen mensen in organisaties
De complex responsieve processen benadering die Walter gebruikt in zijn onderzoek, beschrijft hoe interacties en relaties tussen mensen in organisaties op een dynamische en onvoorspelbare manier vorm krijgen, waarbij individuen voortdurend reageren op en beïnvloed worden door de acties van anderen. Doordat hij zelf deel uitmaakte van de onderzoeksomgeving, deed hij verrassende inzichten op: 'Echte verandering vereist dat we ons niet laten gijzelen door modellen, maar juist aandacht geven aan sociale interacties'.

Elkaar in de greep houden
Walter concludeert dat in de dagelijkse praktijk van verandertrajecten het dominante managementdiscours in stand wordt gehouden maar daarmee niet het gewenste effect wordt bereikt. Er moet meer aandacht zijn voor onderwerpen als belangen, machtsverhoudingen, relaties tot stakeholders, gewenst gedrag enzovoort. De managers blijken niet altijd de bad guys te zijn en de mensen in de te veranderen organisatie niet altijd de slachtoffers. Het ligt veel ingewikkelder en zal in geen enkel verandertraject exact gelijk zijn. Maar de grootste gemene deler van de door Walter onderzochte concrete verandertrajecten is toch wel dat managers en medewerkers elkaar in de greep houden waardoor geen verandering tot stand komt. Dit kan zelfs destructief uitwerken voor de betreffende organisatie.

'Durf je kwetsbaar op te stellen'
Op basis van zijn praktijkonderzoek heeft hij ook een boodschap voor de professionals en managers in zo'n verandertraject: 'durf je kwetsbaar op te stellen en open naar elkaar te zijn, samen te reflecteren en reflexief te zijn en de evaluatie van de praktijk toe te laten. Om dit mogelijk te maken is het noodzakelijk dat de behoefte aan zekerheid los wordt gelaten en er meer aandacht wordt besteed aan de onderlinge communicatie tussen mensen en aan het gedrag van de mensen die betrokken zij bij een verandering.'

Aanknopingspunten
De waarnemingen die door Walter zijn gedaan, in de drie door hem beschreven verandertrajecten, kunnen niet worden veralgemeniseerd. De bevindingen geven wel zeer interessante aanknopingspunten om te worden gebruikt in andere soortgelijke verandertrajecten. Dit biedt geen garantie voor eenzelfde verloop van de verandertrajecten. Met andere mensen in een andere organisatie op een ander tijdstip ontstaan immers andere complexe responsieve processen en daarmee een andere uitkomst. (bron: Open Universiteit)

Referentie
De relatie tussen professionals en managers in verandertrajecten (met IT). Promotie Walter Bolwerk, Open Universiteit, 5 september 2024.