Column: Waarom vastlopen een zegen is

ma 26 sep 2022 - Guido van de Wiel

Eens in de zoveel tijd lopen we vast in ons leven. Dat is doorgaans niet erg. In veel gevallen is dat in feite een signaal dat er iets anders nodig is. Vastlopen is een kans op een ontwikkelingssprong. Wie vastloopt heeft iets los te laten.

Cynisch van je afbijten was voor Marga – een gefingeerde naam – ooit bijvoorbeeld belangrijk om haar eigen stem te vinden als puber, maar nu zij als 30-jarige geen blijvende relatie kan onderhouden, is het tijd voor haar om zich niet langer meer te identificeren met die cynische stem en dat alsmaar van zich afbijten. Wat was ooit handig, maar is nu niet langer meer nodig en begint zelfs in de weg te zitten? Een heel ander voorbeeld: meebewegen en je in kunnen leven in diverse standpunten zijn prachtige kwaliteiten die Sander hielpen om in zijn gezin van herkomst het aantal conflicten tussen zijn ouders en andere broertjes en zusjes te verminderen. Maar nu zit ditzelfde patroon Sander als leidinggevende in de weg… Al dat empathisch meebewegen met anderen heeft ertoe geleid dat hij zelf geen heldere eigen visie voor ogen heeft, laat staan dat hij die in de organisatie neer weet te zetten.

Het vastlopen begint pas vervelend te worden wanneer je aan je vastgelopen identiteit gehecht blijft. Diepe overtuigingen houden die identiteit levend. Neem de projectleider Bas die ervan overtuigd is dat tegenspreken onbeleefd is en zo zelf structureel een suboptimale werkomgeving blijft creëren, want op geen enkel punt heeft hij slechte ideeën tegengesproken. De afdelingsmanager Anna die empathie een vorm van zwakte vindt en maar niet begrijpt waarom er zo’n hoog verloop in haar afdeling is. Zonder iemands beperkende overtuigingen ter discussie te stellen, blijven de patronen intact. Zodra die patronen disfunctioneel geworden zijn, richten ze door de tijd heen steeds meer schade toe. De beperkende overtuigingen zijn daarbij te zien als weerhaken die steeds dieper in het weefsel komen te zitten. Elke tegenbeweging zorgt er vervolgens voor dat er steeds grotere stukken weefsel kapotgetrokken dreigen te worden. Daarom geldt: het vastlopen is een energetische uitnodiging om stil te staan. Stil te staan bij de les wat je los te laten hebt. Vastlopen is een vermomde kans die aangeeft dat het tijd is om je ontwikkelde patronen en overtuigingen eens ter discussie te stellen. Een persoonlijke crisis doormaken staat in veel gevallen gelijk aan, of loopt gelijk op met, het ontmantelen van inmiddels disfunctionele afweermechanismen.

Ooit ontwikkelde je een patroon dat jou hielp overeind te blijven in de wereld. Een crisis ontstaat wanneer jij niet langer een patroon hebt, maar wanneer het patroon jou inmiddels heeft.

Je eigen afweermechanismen onderzoeken – al dan niet in samenwerking met een coach – is zalvend voor de ziel van eenieder die voelt dat er iets anders nodig was om op dit punt te arriveren dan wat er nodig is om op dit punt verder te gaan.

Guido van de Wiel (Wheel Productions) is organisatiepsycholoog, (schrijf)coach en ghostwriter. Hij is onder meer verbonden aan Verdraaide organisaties en de Veranderbrigade. Vorig jaar verscheen bij Kloosterhof zijn boek Van meetbaar naar merkbaar, van duurzaam naar dierbaar. Eerder schreef hij boeken zoals Durf het verschil te maken (i.s.m. Merlijn Ballieux), Organiseren met toekomst en Innoveerkracht. www.wheelproductions.nl