Column: Het geheim van motivatie

zo 21 aug 2022 - Guido van de Wiel

"Hoe krijgen we 'ze' in beweging?", hoor ik leidinggevenden, HR-adviseurs en leraren regelmatig verzuchten als ze zich uitspreken over medewerkers, over managers of over hun leerlingen.

Op precies die vraag – hoe krijgen we 'ze' in beweging? – kreeg ik direct aan het begin van de zomervakantie het antwoord in verkapte (of: verkappte) vorm aangereikt. Want wat schetste mijn verbazing? Ik begreep van onze zoon Bram dat hij in de week dat hij al vrij was van school op eigen houtje Russisch aan het leren was en een vriendje van hem juist Grieks. Zonder schoolverplichting, zonder dat het moest, zonder dat het werkelijk nodig was. Onze dochter Sterre reageerde: "Duolingo zeker?" Ze voegde eraan toe: "Een vriendin van mij is nu met Chinees bezig en zelf wil ik nu ook mijn Frans ophalen."

Duolingo. Ik had de app wel eens zien langskomen, maar me er verder nooit in verdiept. De opzet ervan is echter zo aantrekkelijk dat instappen een fluitje van een cent is. En eigenlijk niet eens een cent, want de app is in de basis gratis. Zo kwam het dat gedurende de gehele zomervakantie – elke dag in ieder geval een paar minuten – ons hele gezin bezig was om op de telefoons ons dagelijkse (herhaal)lesje te doen. Mijn vrouw Else, Sterre en Bram stortten zich dagelijks, gedurende een overzichtelijk tijdsblokje, op het Frans, terwijl ik mij ondertussen het Hebreeuws eigen maakte.  

Niets: hoe krijgen we “ze” in beweging? We kwamen zelf intrinsiek in beweging. Dankzij die app.

Kernvraag voor mij: hoe kan het dat onze kinderen de lessen op school vaak als verplicht ervaren en dat leren via deze app vrijwillig een hele zomervakantie (en ook nu nog) volgehouden wordt? Onze kids kunnen juichen als er een les uitvalt, maar blijven hier uit eigen beweging achter de knoppen hangen? Wat doet Duolingo om onze kinderen, en ons als ouders net zo goed, in beweging te krijgen en te houden?

Met andere woorden: wat kunnen we – los van het leren van een taal – nu didactisch en pedagogisch van deze app leren die inmiddels zo’n 50 miljoen maandelijkse gebruikers heeft?

Ten eerste sluit de app naadloos aan op het niveau dat je hebt. Meet them where they are, not where you want them to be, is een belangrijk principe bij sturing, coaching, ontwikkeling en verandering. Doordat de app exact bijhoudt met welke woorden je moeite had, ontstaat er een geavanceerde vorm van gepersonaliseerd leren.

Daarnaast barst het platform van de gamificatie. Leuke vormgeving, levels die je kunt halen, XP (Experience Points) die je opbouwt, wekelijkse divisies (leagues) waarin je kunt stijgen of kunt afzakken, verdubbelaars van je punten als je vroeg in de ochtend al je lesje doet. De app houdt keurig voor jou je dagreeks (je streak) bij, waardoor je verleid wordt om minimaal elke dag eventjes te spelen... Dat alles in combinatie met een aantrekkelijk overzicht van je vorderingen, het uitspelen van je dagelijkse missies (Daily Quests), het kunnen behalen van maandelijkse badges en het aanbieden van allerlei andere prestaties (achievements), maken dat je meer het gevoel hebt een computerspelletje te spelen dan dat je een taal aan het leren bent.

In het platform zijn veel positieve reinforcements ingebouwd, waardoor jouw dopaminerush maar door blijft gaan. Zo geeft de app je geregeld complimenten in de vorm van verschillende getekende personages die namen dragen als Oscar, Vikram, Lily en Bea. Die cartoonfiguren zijn niet alleen bedoeld om je aandacht vast te houden, maar hebben ook een didactische functie: deze verschillende karakters hebben namelijk ieder een eigen stem met bijbehorende tongval. Zodoende wordt de taal niet alleen door één en dezelfde monotone computerstem uitgesproken, maar krijg je de taal in een brede variatie aan accent, in uitspraak, in toonhoogte aangeboden.

De sociale component ontbreekt al evenmin. De app stelt op een slimme manier vrienden aan je voor. Uiteraard krijg je ook weer punten, juwelen of XP als je nieuwe vrienden toevoegt. Bovendien geeft de app vriendenduo’s met grote regelmaat gezamenlijke missies (challenges), zoals 'verdien 550 XP binnen vier dagen'. Dit zorgt ervoor dat je loyaliteit weer stijgt. Daarnaast ontstaan er zo verschillende doorlooptijden: van korte lesjes dagelijks en wekelijkse veranderingen in de divisie (league) waarin je uit mag komen, tot maandelijks te verdienen badges. Alles om de kans te vergroten dat jij er zelf voor kiest om regelmatig terug te keren naar dit platform. Ook kun jij vrienden een high five geven als zij mijlpalen bereiken zoals: “Sterre heeft meer dan tien lessen op een dag gemaakt!” En vice versa natuurlijk. Daar vliegt de dopamine alweer door je systeem.

Een ander punt dan: de app spiegelt je – meer op cognitief, rationeel niveau – met grote regelmaat een aantal statistieken voor. Bijvoorbeeld dat als je deze streak van 7 dagen behaalt de kans daarna 3,6 keer zo groot is dat je deze cursus zult gaan afronden. Ook dat motiveert weer en sluit aan op twee belangrijke breinprincipes: in het begin helpt de streak gebruikers een nieuwe gewoonte te ontwikkelen. Naarmate je gedurende langere tijd dagelijks een handeling weet te integreren in je bestaan, wordt de kans groter dat zich die handeling als gewoonte gaat zetten in je systeem. Bij meer ervaren gebruikers gaat nog een ander principe meespelen en dat: loss aversion. Wanneer jij een streak van 40 dagen hebt staan, wil je die graag behouden; laat staan als die streak 200 dagen is of naar de magische 1.000 dagen kruipt. Het mechanisme dat je zo’n lang gespaarde streak niet wilt opgeven, maakt ook dat je op dagen dat je wat minder gemotiveerd bent, toch even je lesje zult doen.  

Dit geheel aan mechanismen zorgt ervoor dat je regelmatig méér tijd op Duolingo doorbrengt dan je vooraf van plan was. Je bent immers “bijna in de Saffier divisie”, of hebt nu toch al “bijna je vriendenmissie voltooid”...

Gepersonaliseerd leren, positieve bekrachtigingen, het creëren van een leuke, motiverende, leeromgeving vol diversiteit, communityleden die elkaar ondersteunen, zelfstandige en gezamenlijke uitdagingen en verleidingen met verschillende doorlooptijden: het zijn zaken die ook in organisaties mensen helpen om intrinsiek in beweging te komen. Misschien is niet het Hebreeuws maar dát inzicht de grootste les die ik via Duolingo geleerd heb.

Jammer dat dit inzicht niet meetelt voor mijn XP.
שלום (Sjalom).


Guido van de Wiel (Wheel Productions) is organisatiepsycholoog, (schrijf)coach en ghostwriter. Hij is onder meer verbonden aan Verdraaide organisaties en de Veranderbrigade. Vorig jaar verscheen bij Kloosterhof zijn boek Van meetbaar naar merkbaar, van duurzaam naar dierbaar. Eerder schreef hij boeken zoals Durf het verschil te maken (i.s.m. Merlijn Ballieux), Organiseren met toekomst en Innoveerkracht. www.wheelproductions.nl