Column Guido van de Wiel: Van gif naar medicijn

ma 24 feb 2025 - Guido van de Wiel

In een prachtig fragment op YouTube vertelt toetsenist Herbie Hancock welke belangrijke les hij geleerd heeft van bandleider en trompettist Miles Davis: ‘Ik herinner me dat we So what aan het spelen waren. Tony Williams was de drummer, Ron Carter op bas en Wayne Shorter speelde saxofoon. We waren ‘aan’. Tony Williams was burning on his drums. En midden in één van Miles’ geweldige solo’s, speelde ik het verkeerde akkoord. Het klonk als een grote vergissing. En ik zat daar letterlijk met mijn handen in het haar. Miles pauzeerde daarop even. En toen speelde hij een paar noten waardoor dat verkeerde akkoord goed klonk. Hij maakte het weer kloppend. Ik kon niet geloven wat ik hoorde. Miles was in staat om van iets dat verkeerd was, iets te maken dat goed was. Wat ik me nu realiseer, is dat Miles het niet als een vergissing heeft gezien. Hij hoorde het als iets dat gebeurde, iets dat nu eenmaal op zijn pad kwam.’ An event, noemt Hancock dat. Hancock vertelt verder: ‘Miles Davis voelde dat het zijn verantwoordelijkheid was om iets te vinden waardoor het weer passend werd en hij was daar ook toe in staat. Dat heeft me een hele grote les geleerd, niet alleen over muziek.’

Herbie Hancock vertelt vervolgens welke levensles er in deze anekdote schuilgaat: ‘We kunnen ernaar streven dat de wereld eruitziet zoals we zouden willen dat die zou zijn. You know, make it easy for me. Maar ik denk dat het belangrijkste is dat we groeien. En de enige manier waarop we kunnen groeien is door een geest te hebben die open genoeg is om te accepteren, om situaties te kunnen ervaren zoals ze zijn. And turn them as poison into medicine. Neem welke situatie je ook hebt en zorg ervoor dat je er iets constructiefs mee doet. Dat is wat ik heb geleerd van die situatie met Miles.’

Het sluit aan op de mantra die de Nederlandse Olympische sporters zich sinds een aantal jaren eigen hebben gemaakt: accept, adapt, move on. Of het filosofisch aforisme waar we in 1992 mee in aanraking kwamen via de zangeressen van En Vogue: Free your mind, and the rest will follow.

Zelf maakte ik het aan het eind van de vorige eeuw mee dat ik thuis voor de kledingkast een geplande klantafspraak op die dag over het hoofd had gezien. Er stond bij ons op kantoor een overleg gepland met meerdere hooggeplaatste directeuren van een groot concern. Inzet: een groot traject waar behoorlijk wat van afhing. Ineens stonden ze op de stoep van ons kantoor. De collega-trainer met wie ik het gesprek samen zou doen, kwam gelijktijdig binnen met de directeuren. Hij was wél keurig in jasje, dasje gekleed. Net als de klanten met wie we de afspraak zouden hebben. Ik had daarentegen – ervan uitgaande dat ik toch geen externe afspraken had – dus nét iets te casual vrijetijdskleding aan voor het gesprek dat we zouden gaan voeren. Mijn collega-trainer redde mij. Hij reageerde, door nog vóórdat de meeting begonnen was, zijn jasje al uit te doen, deze weg te hangen en de mouwen van zijn overhemd op te stropen. Hij maakte de setting voor mij weer kloppend. Ook hij was in staat om van iets dat “verkeerd” was, iets te maken dat goed was.

Het is een leiderschapskunst om mensen geen fouten aan te rekenen, maar ter plekke een nieuwe context te creëren, waarin je verschillen samenbindt. Ineens was de code veranderd in: “hier op kantoor dragen we casual kleding”. Van het ene op het andere moment was de dress code informeel. Plots was de aanwezigheid van vrijetijdskleding geen probleem. Sterker nog, bedenk ik nu: hoezo staan we toe dat we tijd best vaak knechten tot ‘niet-vrije tijd’? Het idee alleen al: dat er zoiets zou bestaan als tijd die niet vrij zou zijn…

Guido van de Wiel (Wheel Productions) is organisatiepsycholoog, (schrijf)coach en ghostwriter. Hij is onder meer verbonden aan de Veranderbrigade. In 2025 verschijnt The Smell of the Place (i.s.m. Merlijn Ballieux) als opvolger van hun bestseller Durf het verschil te maken. Eerder schreef hij boeken zoals Van meetbaar naar merkbaar, van duurzaam naar dierbaar, Organiseren met toekomst en Innoveerkracht.
www.wheelproductions.nl