Blog: Creëer de omstandigheden voor floreren én presteren!

ma 20 jun 2022 - Matthijs Steeneveld

Natuurlijk maken we graag iemand gelukkiger. Door inzicht in eigen patronen en door het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden bijvoorbeeld. Maar om te floreren en te ontwikkelen is er ook iets nodig van de omgeving: een vruchtbare bodem waarin iemand zichzelf kan ontplooien. Waar draait dat om en hoe kun je daaraan bijdragen?

Psychologische basisbehoeftes om te floreren
De bekende zelfdeterminatietheorie stelt dat mensen een aantal psychologische behoeftes hebben die bijdragen aan intrinsieke motivatie. Die basisbehoeftes – autonomie, verbondenheid en competentie – zijn echter nog veel belangrijker: als ze vervuld worden, dan kunnen we ons ontwikkelen. We bloeien op, leren, floreren en kunnen goed functioneren.

Autonomie draait om het zelf kunnen bepalen van wat je doet en hoe je dat doet. Verbondenheid gaat om goede relaties en het gevoel dat je gewaardeerd wordt. Competentie is het gevoel dat je in staat bent om goed met je taken en uitdagingen om te gaan. Wilmar Schaufeli voegt hier nog een behoefte aan toe: zingeving, de behoefte om betekenisvol bezig te zijn. Deze behoeftes zijn universeel: wereldwijd hebben mensen dit nodig om op te bloeien. Tegelijk zijn ze persoonlijk: wat voor de een voldoende autonomie is, is voor een ander beknellend en voor een derde juist onbegrensd.

Een systeem dat autonomie, verbondenheid, competentie en purpose helpt vervullen
Om bij te dragen aan het floreren en functioneren van iemand, is het ook nuttig als de omgeving de juiste behoeftes weet te vervullen. Of je nu werkt met een team, een leidinggevende of een medewerker: de volgende behoefteversterkers helpen je op weg.

• Autonomieversterker: ga in gesprek over wat iemand graag wil doen. Omdat ze het leuk vindt, goed kan (versterkt ook competentie), de moeite waard vindt (versterkt ook purpose).
• Verbondenheidversterkers: zorg bij een teamoverleg ook voor de ruimte om sociaal bij te praten. Dat kan vooraf of na afloop, als team of bij de koffieautomaat. Let daar extra op bij online en hybride meetings. Wat ook helpt: spreek uit wat je waardeert aan anderen. Goede kans dat je daarmee een positieve spiraal in gang zet.
• Competentieversterker: als iemand ergens in vastloopt, ga dan verder dan enkel uitleggen hoe het moet. Vraag wat iemand al weet en doet, en waar het mis gaat. Laat vervolgens iemand zelf nadenken over hoe hij dat kan aanpakken. Versterk het vertrouwen van de ander door het hem zelf te laten ontdekken.
• Purposeversterker: voer het gesprek over taken en doelstellingen. Vraag een team waar voor hen prioriteit ligt. Laat ze hun klanten bevragen wat ze nodig hebben en waar ze blij mee zijn.

Jij bent het systeem van de ander
De basisbehoeftes worden vervuld door je omgeving. Dat geeft echter ook een prachtige kans om bij te dragen aan het floreren van anderen: jij bent (een stukje van) de omgeving van anderen! Geef mensen autonomie, bied ze verbondenheid en waardering, vergroot hun competentie door opdrachten die net uitdagend zijn en help mensen om aan iets zinvols te werken. Daarmee creëer je een vruchtbare bodem om te floreren!


Matthijs Steeneveld is een bevlogen positief psycholoog die professionals en organisaties helpt bij ‘goed werk’ – werkgeluk en goed presteren. Deze blog is gebaseerd op zijn nieuwste boek: Autonomie Verbondenheid Competentie Purpose, dat in juni 2022 verschijnt bij Boom Uitgevers. Meer op www.msteeneveld.nl/autonomie