7 belangrijke manieren van ontspanning

ma 21 aug 2023

Je kunt het niet over ontspanning hebben zonder het te hebben over stress. “Ontspanning is belangrijk om langdurige stress te voorkomen,” zegt Kim van Veen van de Hersenstichting. “Hoe vaak en hoe lang je zou moeten ontspannen, hangt niet alleen af van wat je hebt gedaan, maar ook van hoe gevoelig je bent voor stress. Misschien heb jij een paar dagen nodig om van een werkweek te herstellen, terwijl je partner vrijdagavond altijd plannen heeft. We zien vaak dat de combinatie van stress op het werk met problemen thuis voor veel mensen te veel wordt. Dan is het belangrijk extra aandacht te besteden aan ontspanning.”

En laat dat in deze tijd nou extra moeilijk zijn, zegt psycholoog Thijs Launspach. “Vroeger zaten momenten van ontspanning automatisch in onze dag. Dan keken we niet continu op onze telefoon tijdens een treinreis, of naar de televisie tijdens het eten. Al die schermen zorgen ervoor dat ook wij constant ‘aan’ staan. Hierdoor moeten we veel harder eraan trekken om echt tot rust te komen.”

Je brein en stress
Stress is een vervelend gevoel en ook je brein wordt er niet gelukkig van. Volgens Van Veen lijden bijvoorbeeld de voorste (ook wel frontale) gebieden in de hersenen onder stress. Dat uit zich in minder goed kunnen plannen, moeite hebben met beslissingen maken en humeurig zijn. Maar, benadrukt Van Veen, stress is in essentie niet slecht. “Bij een stressvol moment komt er extra energie vrij en je bent dan onder andere meer gefocust. Stress is niet slecht voor je, zolang het maar wordt opgevolgd door ontspanning.”

Maar hoe zorg je dat je echt ontspant? Dat doe je in elk geval niet door gelijk op de bank te gaan liggen met je ogen dicht, zegt wetenschapper Saundra Dalton-Smith. Launspach bevestigt dat: “Mensen stellen ontspannen gelijk aan zo min mogelijk prikkels ervaren. Maar als je gestrest bent en je gaat erbij zitten, dan krijgen piekergedachten vrij spel.” Volgens Launspach is je spanningsniveau op zo’n moment te hoog om echt tot rust te komen en voel je je daardoor alleen maar meer gespannen. “Daarom is het belangrijk om jezelf op verschillende manieren van stress te ontdoen, bijvoorbeeld door te sporten en met vrienden af te spreken.”

7 manieren van ontspannen
Dat zegt ook Dalton-Smith. Volgens haar hebben we zeven soorten reserves, die allemaal op hun eigen manier moeten worden aangevuld. Dat kun je doen door op zeven manieren te ontspannen: fysiek, mentaal, sociaal, spiritueel, emotioneel, creatief en zintuigelijk.

Een voorbeeld van fysieke ontspanning is sporten of een wandeling maken. Zo gaat Launspach vaak wandelen. “Ik loop dan net zo lang totdat mijn hoofd leeg is. Dat kan een half uur duren, maar soms ook twee uur.”

Mentaal ontspannen doe jij bijvoorbeeld door een to-dolijst te maken, zodat je niet alles hoeft te onthouden. Launspach: “Ik schrijft alles op, hoe klein de to-do ook is. Volgens schrijver David Allen is je brein namelijk niet gemaakt om dingen te onthouden, maar om dingen te doen.”

Sociaal contact is ook een belangrijke manier om te ontspannen, zegt Van Veen. “Daardoor maken je hersencellen nieuwe verbindingen aan, waardoor ze sneller en beter met elkaar communiceren. Sociaal contact zorgt voor positieve energie en kan je afleiden van negatieve gedachten of sombere gevoelens.” Maar hoe je dat doet, is per persoon verschillend. Launspach: “Als jij er niet van houdt om in de kroeg in de lampen te hangen, doe dat dan ook vooral niet. Een diepgaand gesprek met een goede vriend werkt net zo ontspannend.”

Spirituele ontspanning betekent niet dat je in een kring met brandende kaarsen moet gaan staan of in balans moet komen met je zonnevlecht. Launspach: “Doe iets wat zin heeft. Ga bijvoorbeeld bij je oma langs of help bij een sportevenement.”

Houd je emoties niet binnen. Dat is de manier om emotioneel te ontspannen. “Er zijn sinds kort van die anger rooms, waar je alles kort en klein kunt slaan om zo je woede eruit te halen”, zegt Launspach. “Maar slaan tegen een boksbal helpt natuurlijk ook. En als je verdrietig bent, is samen praten en huilen met iemand heel helend.”

Creatief ontspannen kun je bijvoorbeeld doen door muziek te maken of daarnaar te luisteren. Van Veen: “Dat je hersenen houden van muziek, is al door meerdere onderzoeken bewezen. Muziek zet verschillende hersengebieden in gang, waaronder het motorische. Herken je dat, dat wanneer er muziek opstaat, je al snel meebeweegt? En als je naar muziek luistert waar je van houdt, komt het stofje dopamine vrij. Dat zorgt voor een gelukkig gevoel. En voor afleiding, waardoor je makkelijker ontspant.”

De laatste van de zeven manieren om te ontspannen, is zintuiglijk ontspannen. Van Veen noemt wandelen in een groene omgeving als voorbeeld. “In een bos hoef je niets, behalve de geuren, geluiden en kleuren in je opnemen. Dat is goed voor je gemoedsrust.” (bron: Intermediair)